JOAQUÍN GARCÍA GUTIÉRREZ, "XUACU"

A primeira noticia que tivemos de Xuacu foi a través de Aitor García Corte. Preguntábamos ao actual alcalde de Bimenes pola primeira declaración de oficialidade do asturiano por parte dunha administración municipal e o primeiro edil facilitounos toda a información: o momento exacto (5 de xullo de 1997), a composición da corporación (4 edís do PCE; outros 4 do PSOE; e 3 da UCD); e a titularidade da alcaldía (Xuacu García, do PCE). Despois de situármonos no contexto,  mostrámoslle ao interlocutor o noso interese por falar coa persoa que levara naquel momento o proceso e fixémolo con certa prudencia, tendo en conta a diferente filiación política dos primeiros edís (PCE, no 1979; e Partido Asturanista, en 2016), mais esa prudencia non era nada necesaria porque Aitor García falounos en termos moi eloxiosos do seu antecesor e  mesmo nos facilitou o seu número de teléfono particular e animounos a entrevistarnos con el.

Os dous minutos da chamada xa nos mostran o carácter dialogante de Xuacu, persoa moi atenta e servicial. Aínda que nese momento estaba en Xixón, atenderíanos esa mesma tarde en Pola de Laviana. Unhas horas máis tarde, na praza maior daquela fermosa localidade atopámonos co novo interlocutor e dispuxémonos a entrevistalo mentres tomábamos un refresco na terraza dun bar. Así foi como soubemos que naceu na Güería Carrocera en 1949 e que cando só tiña un ano pasou a vivir a Bimenes; que, despois de obter o título de bacharelato, matriculouse na Faculdade de Letras da Universidade de Oviedo en 1966 e que posteriormente se desprazou a Zaragoza para especializarse en Xeografía. Evocando a etapa universitaria, abordamos tamén o compromiso coa reivindicación democrática e as represalias do sistema franquista que o levaron a ser detido, torturado e encarcerado. Morto o ditador, entre 1977 e 1979 -durante dous cursos- o xeógrafo exerceu a docencia no Instituto Carreño Miranda de Avilés.

Mais a tradición republicana da familia e as experiencias reivindicativas da etapa universitaria foron máis fortes e o activista pasou ao exercicio da politica institucional con grande apoio da cidadanía. Non só chegou a ser o primeiro alcalde da etapa democrática en Bimenes, senón que conseguiu varias maiorías absolutas sucesivas e desempeñou esa responsabilidade durante un período de vinte anos (1979-1999).

En referencia á declaración de oficialidade do asturiano, o ex-alcalde explícanos que en Bimenes foron os primeiros en tomar esa medida por un feliz acaso. En 1997, no decurso do último período de xestión de García Gutiérrez, o grupo político Andecha Astur -que carecía de representación institucional- enviou unha circular aos concellos con varias propostas políticas, unha delas a declaración da oficilidade. En Bimenes o alcalde, falante de asturiano desde a infancia, deulle curso institucional ao escrito, convenceu os integrantes do seu grupo e negociou coa oposición socialista (3) e popular (2). Unha vez que estaba garantido o éxito da moción, organizaron a festa, co irmandamento con Miranda do Douro como elemento simbólico de ligazón coa tradición histórica.
O tempo pasou como sen sentir e acabamos a entrevista coa sensación de termos aprendido moito non só de historia e sociolingüística, senón tamén de compromiso coa terra e coa cultura. Sirvan estas liñas para deixar constancia do noso agradecemento.