OS CONTRABANDISTAS

31/12/22

PROLONGADO APLAUSO DA ÁREA SANITARIA DA MARIÑA AO DR. CARLOS F. FRAGA CON MOTIVO DA XUBILACIÓN

Os tres minutos de aplauso continuado dos varios centenares de persoas que se congregaron ás portas do Centro de Saúde de Burela ás 14:45 horas do día 30 de decembro de 2022 foron unha auténtica insignia de ouro en homenaxe ao Dr. Carlos Fernández Fraga, que finalizaba os seus servizos como médico tras un período de 45 anos en exercicio. Tras unhas brevísimas palabras de agradecemento do protagonista, o aplauso derivou ás palmas en acompañamento da música dun trío de gaitas e percusión. Unha festa en toda regra.


Imaxes dos dous únicos anuncios da convocatoria,
que circularon masivamente a través do whatsapp


Toda a comunidade sentía a responsabilidade da participación e ninguén quería perder a oportunidade de manifestar a súa gratitude a unha persoa entregada á sanidade pública. Eran as dúas da tarde -aínda faltaban tres cuartos de hora para a cita- e dentro do centro de saúde todo o cadro de persoal apuraba as tarefas; no exterior do edificio xa chegaban as primeiras familias ao completo. Non faltaban nin avós e avoas nin crianzas. Mentres uns daban unha voltiña pola praza do Concello, outras persoas subían ao primeiro andar para deixaren unhas palabras de cariño no libro de autoría colectiva. Como as ideas fluían, os textos eran longos e a lista de espera íase facendo cada vez maior. Mais ninguén protestaba, porque esta espera era gratificante. Con todo, Catalina Caamaño Isorna -unha das organizadoras- tranquilizaba o ambiente: “podedes baixar tranquilamente, o libro vai permanecer aquí algún día máis; queremos facilitar que asinen todas as persoas que o desexen”. Alivio xeral.

Quince minutos antes da hora marcada, o corredor da entrada estaba cheo de persoal da zona sanitaria da Mariña e o compañeiro Carlos recibía, emocionado, un abrazo tras doutro. Mentres tanto, Arancha Miguel e Minda Lusquiños afanábanse para preparar “o paseo de saída”. Á porta, campo aberto: o público situárase ordenadamente en roda, deixando un círculo ben grande libre de obstáculos.

Lixeiramente antes do previsto, comezou espontaneamente o aplauso e o protagonista foi saíndo e viu o panorama. Moi emocionado, comezou primeiro os saúdos á nutrida representación do sector sanitario e, repentinamente, fixo un xiro e viu que xa non había círculo libre. Entón abriu os brazos, superado polos acontecimentos, tirou a máscara e fixo unha primeira tentativa de falar. Non se escoitaba. Fixo unha segunda os aplausos foron parando. Á terceira tentativa xa non se escoitaba nin unha mosca:

-Quero darvos as grazas! Quero darvos as grazas, que é o que compre.

(...)

Foi un honor grandísimo, unha felicidade realmente, estar con vosoutros tanto tempo e compartindo tantas cousas.

Grazas, grazas, grazas.

Mentres saudaba os numerosos familiares que se desprazaron á Mariña para o acompañaren neste momento tan especial, comezou a soar a música dos Irmáns Quiroga acompañados na percusión por Serxio Alonso Mon. Unha magnífica actuación para un momento magnífico.

 

Perfil biográfico

Nacido na cidade de Lugo en 1953, Carlos Fernández Fraga formouse academicamente no Colexio Fingoi, no que entrou cando aínda estaba dirixido por Ricardo Carvalho Calero, e foi alumno -entre outros moitos docentes- de Arcadio López Casanova e de Xosé Luís Méndez Ferrín. Posteriormente, obtivo a licenciatura na Universidade de Santiago de Compostela. Chegou á Mariña como médico en 1977 e exerceu primeiro en Barreiros e despois en Burela.

Desde o inicio da súa traxectoria profesional foi un precursor da utilización do idioma galego na expresión oral e na escrita, na atención diaria con pacientes, na redacción das historias clínicas e na docencia. Coa súa colaboración, editáronse libros científicos e traducíronse -en primicia para o ámbito peninsular- textos internacionais de atención sanitaria paliativa no momento mesmo de seren publicados. Entre eles a Declaración dos Coidados Palitativos como Dereito Humano, coñecida como a Declaración de Venecia, unha iniciativa da Asociación Médica Mundial (AMM); as Escalas para a avaliación da dor nas crianzas, do Hospital Gustavo Roussy; ou o Edmonton Symptom Assessment Sytem (ESAS): un instrumento de referencia para a valoración sintomática das persoas con cancros avanzados.

Para alén de intervir como relator nos cursos de “Ética clínica para o persoal de enfermaria especializado en medicina de Familia”, é coautor dos materiais docentes; e outro tanto acontece cos cursos de atención sanitaria paliativa, nos niveis básico e intermedio, dirixidos a persoal da atención primaria e de hospitais (nas áreas de Medicina, Enfermaría, Traballo Social e Psicoloxía clínica).

Durante un longo período de tempo foi Coordinador de Cuidados Paliativos no Servizo Galego de Saúde e Presidente da Sociedade Galega de Cuidados Paliativos. Desde 2013 é integrante da Irmandade da Sanidade Galega.

“A miña experiencia co idioma galego é unha experiencia gozosa. É unha experiencia que recomendo a todos os profesionais da sanidade que exercen no noso país”, proclama cheo de razón o Dr. Carlos Fernández Fraga. A entrega manifestada por colegas de profesión e pacientes deixa ben claro que a acollida non podería ter sido mellor.


"Pacientes e veciños despiden en Burela, entre aplausos e lágrimas, o médico de familia Carlos Fernández Fraga"
 titula Xavier Lombardero na capa da Mariña (El Progreso)


Imaxe da redacción do libro comunitario. Dada a cantidade de persoas que querían participar, fíxose necesario deixar aberto o prazo aínda uns días máis







"Galicia somos nós, a xente e mais a fala": o poema de
Manuel María abre o libro de composición colectiva
dedicado ao Dr. Carlos Fraga

"Coñecinte nun curso de Educación para a saúde": así comeza 
o texto do mestre Manolo Parga (a quen agradecemos a licenza
 de reprodución)

OUTRAS REFERENCIAS


Entrevista para o proxecto educativo Saúde e sensibilidade:


24/12/22

ÉXITO POR PARTIDA DOBRE DA ATENCIÓN Á DIVERSIDADE "MODELO BURELA"

Dous estudantes do IES Perdouro conseguen o Premio Extraordinario ao Esforzo e a Dedicación na etapa do Ensino Secundario

 

O xornalista Marco Pereira, a fotógrafa Lucía Rivas e os estudantes universitarios Edilson S. Tavares e Érica Gomes Mendes teñen novos compañeiros que se valen do esforzo e a superación para encarar con éxito a formación académica, neste caso co apoio da iniciativa educativa de atención á diversidade Modelo Burela. Na convocatoria correspondente ao curso 2021-2022 acaban de conseguir estes premios outorgados pola Consellería de Educación dous estudantes que integraban unha lista de sete aspirantes do mesmo centro educativo, que sitúa outro aspirante no posto 21º (o primeiro que xa non está recompensado cos 1.000 euros de dotación).

 

Para alén do enorme mérito dos estudantes con premio e de todos os compañeiros que conseguiron alcanzar a titulación de ESO, neste caso concreto o éxito débese á interacción de varios axentes internos e externos á escola. Dentro do propio centro educativo, teñen un papel destacado a profesora María José Andión Fontenla, por ter sido a primeira Xefa de Estudos que fixo un enorme esforzo para a reorientación dos recursos humanos disponíbeis na dirección dunha atención á diversidade realmente inclusiva; e a profesora María José Pardiñas, que foi capaz de manter esa atención primeiro na Xefatura de Estudos e despois na Dirección do centro educativo. Fóra do ámbito escolar, teñen especial protagonismo neste éxito os servizos sociais municipais (coordinados por Conchi Pernas Díaz) e do centro de saúde (coordinados por Minda Lusquiños), polo seu apoio constante ás familias dos mozos e mozas en risco de exclusión e pola decisiva colaboración á hora de preparar os informes individualizados de cada unha das candidaturas ao premio.

 

Atención á diversidade

 

No momento presente, case todos os centros educativos reciben alumnado que presenta problemas para o avance curricular por tres grandes razóns: as limitacións socioculturais (a falta de medios no ámbito familiar), a escolarización desaxustada (absentismo ou desfase curricular) e as condicións de saúde ou funcionais. Para facer esta atención á diversidade, o  Modelo Burela propón unha unha alternativa marcada por catro características básicas: 1) unha singular organización horaria que combina a atención ao alumnado dentro e fóra dos grupos de referencia; 2) unha metodoloxía didáctica con grande peso da avaliación inicial, que sempre parte do nivel que presentan os alumnos e alumnas, sen perder o currículo oficial como referencia a alcanzar nun período de entre dous e catro cursos; 3) o apoio constante con material escolar e na interlocución cos servizos sociais; e 4) a superación das barreiras artificiais en materia lingüística interpostas polo sistema educativo.

Aínda que non sempre resulte posíbel ofrecer todas estas facilidades ao alumnado, mesmo unha aplicación parcial do sistema contribúe decisivamente para que os estudantes teñan posibilidades de alcanzar o éxito académico.

 

Chamada de atención para as próximas convocatorias 

Estes 20 premios outorgados pola Consellaría de Educación a case un centenar de solicitudes permiten ver a parte superior dun grande iceberg e o reto está en que este se faga máis emerxente. A invisibilización de parte do alumnado con especiais condicións persoais e de historial escolar  provoca que existan casos de éxito en que non se solicita este recoñecemento institucional dotado con diploma e premio económico de 1000 euros. Por iso é necesaria unha modificación das bases, que fan moi difícil a presentación das solicitudes ao centrar o proceso nunhas familias (que normalmente presentan un déficit de colaboración na educación dos seus fillos e fillas ou carecen das ferramentas necesarias para formular as peticións). 

 

INFORMACIÓN COMPLEMENTAR

 

LIGAZÓN PARA A RESOLUCIÓN:

http://www.edu.xunta.gal/portal/sites/web/files/anunciog0655-121222-0002_gl.pdf

 

 

PROGRAMAS de RADIO

1)     https://proxectoneo.blogspot.com/2021/02/proxecto-neo-30810-radio-milladoiro.html  Programa de radio en que Yorel Ladra fala sobre o premio Trapero Pardo e Ádila Pereira fai a lectura dunha carta de amor.

2)     https://proxectoneo.blogspot.com/2022/05/proxecto-neo-34911-yorel-ladra.html

Yorel Ladra presenta a iniciativa audiovisual A Voz das Letras.

COLABORACIÓN CON OUTRAS ENTIDADES

3)     http://www.crtvg.es/tvg/a-carta/gurriaran?t=680. Audiovisual emitido pola TVG no día 17 de maio de 2022 como homenaxe a Florencio Delgado Gurriarán. Unha mostra da colaboración do Modelo Burela con outras entidades sociais, neste caso un medio de comunicacion.

4)     https://www.youtube.com/watch?v=yMuzzHruzZU&t=72s. Aquí medra o galego. Colaboración co Consello da Cultura Galega.

5)     https://www.youtube.com/watch?v=TREhLstiwnM&t=7s. Colaboración con Nós TV sobre neofalantes.

6)     https://www.youtube.com/watch?v=PMdeUM0qi0M&t=26s. Colaboración coa Secretaría Xeral de Política Lingüística, dentro da iniciativa 21 días co galego. A Atención á Diversidade Modelo Burela é protagonista deste espazo audiovisual.

7)     https://cadenaser.com/programa/2020/10/10/a_vivir_que_son_dos_dias/1602331108_578112.html Aspirantes ao premio ao esforzo son protagonistas do A Vivir que son dos días, de Javier del Pino (Cadena Ser)

 

EXPLICACIÓN EN REVISTAS DE PEDAGOXÍA

 

8)     https://www.edu.xunta.gal/eduga/1112/proxeccions/modelo-burela-atencion-diversidade

9)     https://rge.gal/paper/a-intervencion-educativa-modelo-burela/

 

 

ESTUDOS ESPECIALIZADOS

 

BIBLIOGRAFÍA XERADA

Basanta Val, Alicia. 2021. Educación dos caboverdianos e caboverdianas en Burela: integración, formación e abandono escolar.TFGTraballo presentado na Facultade de Formación do Profesorado da Universidade de Santiago de Compostela para a obtención do Grao en Mestre/a de Educación Primaria.

Bermingham, Nicola. 2021. Language Ideologies and Transnational Migration: A Study of Cape Verdeans in Galicia. Languages 6:99. https://doi.org/10.3390/languages6020099

DePalma, Renée, and Antía Pérez-Caramés. 2018. Galician Migrations: A Case Study of Emerging Super-Diversity. Edited by Renée De Palma and Antía Pérez-Caramés. Berlin: Springer.

Gil Cordido, Sara. 2020. Historias de la comunidad caboverdiana en Burela. De los dez graozinho di terra a la costa gallega. TFM en Periodismo Avanzado. Reporterismo presentado na Universidade Blanquerna – Ramon Llull, Barcelona.

López Vale, Aida. 2011. “Aplicación da metodoloxía do "modelo Burela" no Vicedo: un novo éxito desta estratexia normalizadora”, in Lingua e sanidade, VII Xornadas sobre lingua e usos (2011. A Coruña), Xesús M. Mosquera Carregal (ed.). A Coruña: Universidade da Coruña, 2011, p. 159-167. ISBN: 978-84-9749-479-3

Martínez  García, María. 2021. Voces ausentes no currículo: unha análise crítica a través da poboación caboverdiana de Burela. TFM de Psicopedagoxía presentado na Facultade de Ciencias da Educación da Universidade da Coruña.

Penabade, Bernardo. 2011. "A normalización lingüística na sanidade: a estratexia "modelo Burela", in Lingua e sanidade, VII Xornadas sobre lingua e usos (2011. A Coruña), Xesús M. Mosquera Carregal (ed.). A Coruña: Universidade da Coruña, 2011, p. 149-157. ISBN: 978-84-9749-479-3
Tomado de:
 http://ruc.udc.es/bitstream/2183/8891/1/CC121art11.pdf

Penabade, Bernardo. 2011. “Ricardo Carvalho Calero: planificador da língua galega”, in  Ricardo Carvalho Calero: ciencia, literatura e nación, 2011: 147-156. ISBN: 978-84-9749-475-5. 

Penabade, Bernardo. 2018. “The Neo Project: An Educational Radio Program to Promote Social Cohesion”, in DePalma, Renée, and Antía Pérez-Caramés. 2018. Galician Migrations: A Case Study of Emerging Super-Diversity. Edited by Renée DePalma and Antía Pérez-Caramés. Berlin: Springer.

San José Ovejero, Natalia. 2021.  Los centros educativos como contenedores culturales. La creación de un proceso innovador de participación de la comunidad escolar en el conocimento. Máster Universitario en Formación del Profesorado de Educación Secundaria Obligatoria y  Bachillerato, Formación Profesional y Enseñanza  de Idiomas. Universidad Nebrija.

ESTUDOS EN REALIZACIÓN

FOLGUEIRA, D.: Developing Cultural Integration trought languages. A study of Burela Model in a Multilingual Galician Port. (Univ. Londres)

REDES SOCIAIS ESPECÍFICAS

Blogue do programa: www.modeloburela.blogspot.com

Perfil de Facebook: https://www.facebook.com/modeloburela/

Blogues dos programas: www.proxectoneo.blogspot.com e www.grandesvozes.com

Perfís de Facebook: https://www.facebook.com/proxecto.neo.3 (perfil); https://www.facebook.com/groups/proxectoneo/ (grupo); https://www.facebook.com/proxectoneoenfotos/ (crónica fotográfica)

https://www.facebook.com/vozesmundo/

Perfil de Twitter: https://twitter.com/ProxectoNeo

Perfil de Instagram: https://www.instagram.com/proxectoneo/

Radio á carta:

Proxecto Neo:

https://www.ivoox.com/podcast-podcast-proxecto-neo_sq_f1131749_1.html

Grandes Vozes: https://www.ivoox.com/en/podcast-grandes-vozes-do-nosso-mundo_sq_f1139260_1.html

 

Proposta reivindicativa do Modelo Burela de Atención á Diversidade

 

O Modelo Burela de Atención á Diversidade implica cambios tanto na metodoloxía didáctica (dentro das aulas) como na xestión dos centros en materia de organización dos recursos humanos.

Estes son os puntos principais da metodoloxía didáctica:

 1.- Aplicación dun protocolo de atención durante a acollida ao centro, co obxectivo central de evitar unha situación de bloqueo.

2.- Avaliación inicial durante un período mínimo dunha semana e realizado, sempre, na lingua inicial do alumno ou nunha lingua coa que tivese algún contacto escolar (castelán, francés ou portugués) e con contidos relacionados co país de procedencia.

3.- En función da avaliación inicial tanto de nivel como de actitude, inclusión en curso e grupo; e comunicación cos servizos sociais, se fose o caso (moi especialmente en relación con alimentación, sanidade e documentación burocrática).

4.- Durante un período transitorio (como mínimo dun curso), combinación da atención específica coa inclusión en grupos de referencia.

5.- Aplicación dunha adaptación curricular específica para alumnado estranxeiro, partindo de contidos universais (Matemáticas e Coñecemento do Medio Natural e Social) procurando sortear as barreiras lingüísticas.

 

Xunto coas estratexias de tipo didáctico, para que unha Atención á Diversidade sexa recoñecida como Modelo Burela resultan  imprescindíbeis tamén estas medidas organizativas e de xestión:

1.- Que a dirección do centro a recoñeza e a teña en conta na distribución dos recursos humanos e na programación das actividades complementarias.

2.- Que, como mínimo, se lle dedique -a tempo parcial- un mínimo de dous docentes con plurilingüismo activo (un para o ámbito social e outro para o ámbito científico).

3.- Que unha desas persoas teña tamén dedicación tutorial específica tanto para o alumnado como para as súas familias.

4.- Que a Comisión Pedagóxica aprobe as propostas dos diferentes seminarios para consensuar uns criterios de avaliación e promoción que teñan en conta os puntos de partida e as metas alcanzadas por este alumnado.

 

16/12/22

DIANA FERREIRA (de CRUA): “Eu sempre disse que eu sou galega do Sul. Acima do Mondego tudo é galego”

 Banda de adufeiras do Porto oferecem concerto e participam em foliada na cidade de Lugo

 

Cartaz anunciador do concerto de Lugo

São seis mulheres adufeiras e cantoras. O seu nome artístico é CRUA. Juntaram-se no Porto, percorreram os palcos de Portugal e da Galiza e agora retornam de novo à nossa terra para tocar em Lugo. Será no dia 21 de dezembro às 18h no Pátio do Velho Cárcere. O concerto é organizado pelo departamento de português da Escola Oficial de Idiomas (EOI). Só duas horas e meia mais tarde -pelas 20:30- , o cenário será outro: o Centro Social Madia Leva, onde se vai celebrar um jantar seguido de foliada.

Os quatro centros fundamentais da música de adufe em Portugal: Idanha a Nova, Monsanto, Penha Garcia e Paul.


Com motivo da sua visita a terras galegas, Rita Só e Diana Ferreira -duas das integrantes de CRUA- foram entrevistadas no Grandes Vozes do Nosso Mundo, o programa de diálogo entre as músicas lusófonas dirigido por Marco Pereira (a entrevista pode ser ouvida aqui). Durante a conversa, contaram como foi a formação do grupo, fizeram as crónicas dos seus últimos concertos em Famalicão e na Póvoa de Varzim, mas também falaram sobre o seu relacionamento com a Galiza, nos níveis musical e afetivo.

 “O nome Crua representa-nos por nos mostrarmos tal como somos: cruas, ao natural, sem temperos”, assim é como apresenta a banda Diana Ferreira. Para Rita Só, a formação rompe muitos tópicos: são jovens artistas urbanas com formação superior ao contrário do que é esperado na música tradicional. Ambas afirmam terem encontrado na Galiza um espelho a nível musical e um encantamento com a forma em que os galegos e galegas sentimos e vivemos a música popular.

 “No fundo, há uma herança cultural comum. A língua é uma delas, mas a música também” é desta forma que a Rita explica o sentimento de afetividade que têm com a Galiza, um sentimento que diz ser comum a todas as integrantes da banda: “A nível pessoal, todas nós, tivemos encantamentos com a Galiza, seja com a música, com locais ou com pessoas”.

É esta uma oportunidade para assistir em Lugo ao concerto destas adufeiras que entendem, vivem e tocam a música tradicional como um processo para irem ao encontro da identidade e o sentimento.