Cando a "Feira" é metamorfoseada en "Feria"

Para Antonio Reigosa (autor das Memorias dun raposo)

Bernardo Penabade

Se non foi a primeira, Burela foi das primeiras localidades en impulsar o fútbol-sala feminino na máxima categoría. Agora que xa pasaron uns anos, botamos a vista atrás e pensamos sen paixóns que aquela aposta valente resultou moi ben; que para o número de habitantes que temos xa sería un exitazo ter un equipo na elite; e que aínda o é moito máis ter dous, o que nos sitúa -cando menos simbolicamente- en posición de vangarda na longa carreira cara a igualdade de xénero.

A historia que agora evocamos está ambientada no Pavillón Vista Alegre durante a celebración dun dos primeiros partidos en que as mozas xa estaban na División de Honra. Nas bancadas non chegaba a haber un cento de persoas, mais aquelas que había -capitaneadas pola señora Salomé- conseguían facer unha animación enorme e transmitíanlle moitísimo ánimo ao equipo. 

Dos primeiros en chegar, foron dous matrimonios, cada un co seu neno de catro ou cinco anos. Os homes apoiáronse na varanda do corredor superior e as mulleres e os nenos situáronse nas primeiras bancadas. Mentres as xogadoras facían a preparación previa ao partido, as mamás estenderon un pequeno mantel e coocaron encima un pequeno aperitivo que pretendían dar aos nenos no medio dunha mañá en que se ía comer tarde. Mais os nenos, obviamente, xa non estaban nin para atender a quen sería o quinteto inicial nin para tomar o aperitivo; aproveitando a liberdade que lles ofrecía a bancada, xa se dedicaban a xogar por aquí e por acolá.

-Javi, toma el bocadillo! Tómalo ahora, que ya juegas después...

-Espera un pouco, má... Estoooou xogandooooo...

Aqueles "Un pouco" e "Estooou xogandoooo..." resultaron suficientemente chamativos para que desde ese momento houbese dous focos de atención: a pista e a bancada máis próxima.

As mamás eran dúas persoas moi coñecidas na vila. Xente normal, concentrada no traballo e en superar con éxito a etapa da crianza; mais con tempo para colaborar nesas iniciativas sociais que ilusionan. Pola súa procedencia, dous auténticos símbolos da heteroxeneidade da poboación local. Unha delas -nacida en Castela e filla de familia castelá- chegou á Mariña en plena adolescencia, como consecuencia da oferta de emprego surxida arredor da fábrica de Aluminio. En Burela cursou o último curso de bacharelato e o COU, con xente de Burela foi para Lugo ou Santiago para cursar os estudos universitarios; e con xente de Burela acabou emparentando oficialmente pouco despois de ter o título na man.

A outra -nacida en Burela, resultado da unión de dúas familias "de Burela de toda a vida"- criouse á sombra do ambiente burocrático-comercial surxido como consecuencia da industrialización, do desenvolvemento do sector pesqueiro e da implantación do Hospital da Costa. Un pouquechiño precoz, en plena etapa do instituto compartiu un amor de intensidade tal que os levou a casaren moi novos e a entraren de cheo na vida laboral.

Para quen non viva "in situ" o tecido social desta vila de aluvión situada á beira do Cantábrico resultará chamativo que a mamá do Javi sexa a de natureza autóctona. Na mesma medida, tamén os sorprenderá que, estando nunha vila mariñeira, unha muller de trinta e tantos anos lle fale con naturalidade ao seu fillo en castelán e que o neno responda con non menos naturalidade en galego. Desde logo, se fose ao revés, seguro que chamaba moito menos a atención.

Todo ten a súa explicación, desde logo. E, tendo os pés na terra, penso que non é difícil nin explicalo nin entendelo. Moi especialmente vivindo en Burela e podendo dar unha volta polo parque Rosalía de Castro.

 Mais deixemos a un lado a comunicación materno-infantil para focar a atención na conversa entre as dúas persoas adultas. Durante case todo o tempo, a mamá do Javi expresouse en castelán, unicamente acudindo ao galego para facer determinadas parodias. E, durante o tempo todo, a outra mamá expresouse en galego, tanto dirixíndose aos nenos como na interacción coa súa colega. O paradoxo adquiría aínda un certo ton surrealista se reparábamos na fonética e nalgún vocabulario da nosa veciña de sempre:

- Entre atender ao traballo e atender o neno, eu case non teño tempo para min... Non sei como dan feito outras, que os levan a Viveiro ao conservatorio ou ao fútbol... -dicía a de orixe castelá.

- Ay, espero que lle chegue Burela. Yo a Vivero no pienso llevarlo. Aún si fuese a la piscina de Jove..., -respondía a de natureza autóctona.

Así tal cal. A vida mesma.

E ten isto relación coa metamorfose das feiras en ferias? Claro que ten. Por iso evocamos aquel episodio que vimos repetido nestes días pasados.  O contexto e os protagonistas eran diferentes, mais o substrato é idéntico.

En plena Feira do libro -metamorfoseada persistentemente en Feria- interviñan na mesa dúas persoas: A e B. Sentadiñas ao lado, unha estaba na Feira e outra estaba na Feria. O espectáculo era tristemente cómico de por si, mais aínda estaba por chegar o momento culminante. Chegou xusto cando a B se lle ocorreu preguntar por que A ambientou unha das súas historias en París e outra en Barcelona.

Antes de responder, a persoa A fixo unha brevísima pausa para tomar forza e comezou a falar de transformación, aprendizaxe, interculturalidade, simboloxía, prestixio, autoestima e normalidade.

A falaba puña tanta intensidade en expresar a súa emoción... tanta tanta... como tiña posto B en facer desconexión da resposta que lle daba. B xa estaba na Feria... e iso que aínda faltaban sete meses para que chegue o mes de abril de 2017.

- Ai, Señor, que fixemos?, -escribiu Luís Pimentel.

E nós tomamos emprestados os seus versos e adaptámolos para a ocasión:

"Os milleiros de horas, de séculos,

que fixeron falta

para facer unha cultura!"