NOVAS VOCES EN ASTURIANO

Por un feliz acaso, chega ás nosas mans o 14º exemplar dunha revista literaria asturiana, feita co esforzo persoal e económico dun numeroso grupo de persoas que cren no futuro da súa terra e da súa cultura. A publicación periódica ten nome ben bonito, moi ilusionante: é Formientu (Revista de lliteratura mui moza).

Editada por Xareos! Xestión Cultural, a publicación está dirixida polo xornalista Inaciu Galán y González, quen toma a palabra no inicio para celebrar os dez anos nas rúas e para reiterar o compromiso coas letras escritas no idioma asturiano. Con grande satisfacción, anuncia que: ·"por vez primeira contamos cun autor dos territorios portugueses da Terra de Miranda, cos que compartimos lingua, completando deste xeito o compromiso integrador da revista desde o primeiro número, do que fomos dando mostra ao londos desde dez anos, con autores do Cabo Peñas até Estremadura, incluíndo tamén autores en galego-asturiano -a outra lingua das Asturias-  e de terras cántabras".

Reconforta ler a prosa de Inaciu Galán cando nos explica que a literatura asturiana está nun momento emerxente, que cada ano aparecen novas voces, que publican e que aproximan as creacións ao público a través de recitais e outros eventos, entre os que destaca as "Timbes Poétikes". Mais aínda reconforta moito máis dar a volta á páxina e percibir en primeiro plano que esas palabras son moi acertadas, o que comprobamos a través das creacións dunha vintena de autores e autoras de entre vinte e trinta anos.

No mesmo momento en que nos aproximamos a esta literatura nova, presentada en positivo, tamén nos chega a noticia de que a Delegación do Goberno de España perpetra unha nova agresión contra a pluralidade lingüística enviando un escrito amezante ao Concello de Noreña ao que dá un prazo dun mes para anular a ordenanza municipal de recoñecemento do asturiano como lingua oficial. Nada novo. Son os mesmos de sempre, co seu talante de sempre, mais afortunadamente non poden impedir que aflore a forza da cultura:

"Pero yo llévote conmigo au quieras

llévote a ver el mundu,

que te sientan falar con arguyu

que pa  mi tas más viva que nunca."

A poeta Claudia Elena Menéndez (Güeria Carrocera, 1994) falou tamén por nós. As súas palabras son formento. E o formento fai levedar o pan. E o pan é fartura.

OS FOLKGAZAIS DE NOVO AO VIVO

INDIANO

"El poder tocar no Ribadeo Indiano -nel Quiosque da Música- para un grupo como el noso, que está concibido para tocar nos antigos quiosques da música, para recrear as formaciois que actuaron nos quiosques da música cuando as festas eran festas e non había os medios tecnolóxicos de hoxe, nin había os recursos económicos para traer certos espectáculos que se manexan agora... El que nos chamen para tocar nun escenario como ese, con ese ambiente, fíxonos pensar nel volver, el buscar a certa xente que está afincada pola zona. Miramos algún tema novo, refrescamos temas do primeiro e segundo disco e aí estamos".

HAIGA

"Foi el disco que mellor funcionou. É el disco que mellor identifica o son que pretendía facer Folkgazais: cumbia, bolero, chachachá... pasodobres, músicas bailables. Niso estamos agora. Do primeiro recuperamos un tema, do segundo cinco ou seis... e despois facemos algún tema novo. Así xuntamos quince temas, dous deles tradicionais".

RECOMENDACIOIS

O grupo que me marcou á hora de seguir formándome, con linguaxe ecléctica, foi Marful. Galiza non o debería deixar irse, porque abriu un campo. Pedro e Ugia marcáronnos a nós e a moita outra xente.

Outro grupo que abriu linguaxe en Galiza foi Berrogüetto. Ás veces, as linguaxes novas, as novas vías, acaban tendo unha loita continua por abrir mercado. Os medios de comunicación centran o interese no máis comercial...

Escoito calquera tipo de música: pop, folk, jazz... Os Modernos encántannos. Tamén o proxecto que ten Caxade...

A ESCOLA DA EQUIDADE

Esta é a imaxe que simboliza a sintonía entre os proxectos que foron presentados no Encontro Hitzargiak celebrados no auditorio do Orona Ideo de Hernani durante dúas intensas xornadas de 23 e 24 de xuño. Podería ser o simbolo de todo o vivido naquel foro, mais realmente corresponde á mesa redonda en que se abordaba a aproximación á lingua local por parte das persoas de diferentes orixes (dito doutra maneira: a aproximación aos neofalantes chegados doutros países).

Se tivésemos que poñerlle un título ao que alí se falou -que foi basicamente o mesmo, visto desde tres puntos xeográficos diferentes-, este sería "a escola da equidade". Unha escola da equidade defendida co espírito emprendedor, coa alegría e co optimismo transformador que se ve nas expresións faciais de Xevi Planàs, Amaia Rodríguez, Leire Díaz de Guereñu, Gina Codinachs e Bernardo Penabade.
Catro entidades -Hitzargiak, Escola La Sinia, Ramón Bajo Ikastetxea e Instituto Perdouro, un mesmo obxectivo: defender os dereitos humanos desde a escola. 

LA SINIA de VIC: MODELO DE ESCOLA INTEGRADORA

O PROXECTO EDUCATIVO DA ESCOLA LA SINIA DE VIC, EN PALABRAS DA 

PROFESORA GINA CODINACHS

Medidas de éxito para garantir a equidade dentro e fóra das aulas: o modelo de La Sinia en Vic 

  Gina Codinachs i Vila é mestra en Educación Infantil.  Posgraduada en psicomotricidade e Mestrado en educación inclusiva, traballa na Escola la Sinia desde 2007 e é directora do centro educativo desde 2011. Isto é o que di no audiovisual:  

"A Escola La Sinia de Vic está ubicada nun barrio do Remei, no sur da cidade e desde hai uns anos ten un reto considerábel no referente á educación. A nosa realidade é que temos un total de vinte e dúas nacionalidades diferentes e, polo tanto, quince idiomas. Isto xustifica unha nova maneira de planificar a educación desde diferentes ámbitos. O feito de que contemplemos a infancia desde a súa globalidade e que non a comtemplemos de xeito fraccionada implica planificar a educación desde un equipo interdisciplinar.

O reto da nosa escola é poder dar unha resposta desde o ámbito social, desde o ámbito educativo, desde o ámbito sanitario... coa corresponsabilidade das familias. A pesar de que a situación amiúdo non encaixa no sistema educativo actual -que está pensado para que non se faga intercomunicación entre departamentos-, desde o noso territorio, desde a nosa especificidade local tentamos traballar ao máximo para poder dar estabilidade a estes nenos e nenas para que podan asegurar o éxito académico".

Pola súa parte, o profesor Xevi Planàs i Serradell, Mestre de educación infantil, ten o Mestrado en E-learning e tecnoloxías da aprendizaxe. Traballa nesta escola desde 2009 e actualmente asume a responsabilidade da xefatura de estudos. Estas son as súas palabras:

"Cando falamos de equidade -sobre todo en cuestión metodolóxicas- trátase de garantir dous factores que condicionan a actividade.
A promoción da participación en actividades abertas, de maneira que calquera alumno/a poda participar nelas, actividades abertas que se fundamenten na vivencialidade para que cada alumno/a poda experimentar o seu nivel competencial en interacción co ambiente. Isto obríganos a facer un esforzo de relación coa contorna a partir da experimentación do seu ambiente tanto social como natural. E isto marca unha dirección de interacción do alumnado coa súa realidade circundante.
A equidade tamén se concretiza metodoloxicamente cando planificamos o acceso do alumnado ao desenvolvemento da súa linguaxe para que sexa cidadán de pleno dereito. Polo tanto, necesitamos unha planificación para que o alumnado poda interactuar co seu ambiente a través da aprendizaxe da lingua catalá.
A realidade obríganos a cambiar a metodoloxía para o sistema por proxectos, facendo unidades didácticas que fomenten a adquisición progresiva dunhas estruturas lingüísticas que posibiliten todo este traballo".

PONTE DE DOBRE DIRECCIÓN

En 2012 o sociolingüista vasco Txerra Rodríguez construíu unha ponte de comunicación ao  levar para Euskal Herría o Made in Galiza de Séchu Sende. Non só traduciu; tamén se ocupou de procurar unha boa edición e empeñouse a dar a coñecer o libro en numerosos foros. Hoxe o Made in Galiza é unha realidade que se pode visualizar nas mellores librarías de Euskadi.

Agora esa ponte de comunicación debe complementarse coa dobre dirección, porque foi o propio Txerra Rodríguez quen escribiu Sutondoko kontuak (Os contos do lar) e debemos propiciar nós que se coñeza na nosa terra o que levan dentro.

Persoa moi vinculada cos movementos de renovación da cultura galega, Txerra Rodríguez participou na nosa terra en diversas actividades formativas. O seu traballo titulado Converter cada falante en normalizador foi editado en  versión galega polo Galiciaconfidencial.com

DE DONOSTI PARA O MUNDO

MOITAS LUCES PARA A CONVIVENCIA LINGÜÍSTICA

(HITZARGIAK)

Cóntanse por ducias as entidades impulsoras de iniciativas en favor da normalización lingüística que contan con presenza na exposición de iniciativas de boas prácticas aberta ao público no Orona Ideo de Hernani dentro do marco do Encontro Hitzargiak (Linguas que se iluminan mutuamente). Son manifestacións de moitos pobos do continente europeo que proclaman con orgullo a súa identidade cultural e que desexan fortalecer os vínculos con aqueles outros que facemos o mesmo. 

Galiza conta con catro representantes: Henrique Monteagudo (en representación da RAG); Séchu Sende (en representación das escolas Semente e do Clube da Lingua de Vila de Cruces); Nel Vidal (que puxo voz a unha intervención escrita das Candongas do Quirombo e que defendeu un relatorio sobre o Apego); e Bernardo Penabade (en representación do Modelo Burela).

Máis anti-modelo

Un día do mes de xuño tocou ir traballar a Santiago e por iso houbo que deixar a cama e os lenzóis cediño para estar na capital á primeira hora. Certo é que o esforzo viuse recompensado polo reencontro con boas amizades das que un sempre aproveita para aprender de todo (nomeadamente do relacionado coa nosa profesión). Encontros así, aínda que breves, serven para que fagamos posta en común e acabemos tendo información importante para o exercicio da docencia nos PDC's, na FP Básica ou nos módulos plurilingües dos ciclos medios e superiores. E serven para recoller ilusión para novos proxectos.

Enfrascados nestes temas, ao acabar as tarefas oficiais, aínda viña ben compartir un café e así o fixemos. Mentres o tomábamos, soa o teléfono:

-Acabastes?

-Estamos niso...

-Pois non veñas aínda. Vas ter unha chamada. Acabo de pasarlle o número a unha muller que quere vir para a Mariña. Non ten outra combinación. A ver se agardas por ela...

Mentres arredor da mesa da cafetaría do Campus falábamos dun novo libro de texto ("estarás contento co libro que fixo a filla de Manuel Lourenzo!"), o teléfono soa de novo e é un número descoñecido, xustamente o da persoa anunciada.

-Buenos días...

Quen comunicaba era unha muller de, máis ou menos, vinte anos. Dicía que estaba saíndo do norte da ría de Arousa e confirmaba, con voz preocupada, que debía estar a media tarde na Mariña, que non tiña combinación... e que a ver se facía o favor de agardar por ela. E nese caso tocaba agardar.

E a esperada chegou á estación de autobuses de Santiago e xusto alí comezou a viaxe ao norte. A voz do teléfono non enganara. Tratábase dunha moza duns vinte anos, arousá do norte, estudante dun ciclo superior de formación profesional nun instituto da Mariña.

Cando case aínda non comezáramos a cruzar as primeiras palabras, recibe a chamada dunha irmá e a través do parcial da conversa percíbese que esqueceu algo importante na casa. Están combinando para facer o envío por transporte urxente, o mesmo tema que inmediatamente despois trata co pai, mariñeiro da ría, que acababa de entrar en porto.

Mentres a moza falaba, a cabeza recuperaba os momentos de ilusión vividos dúas horas antes cando falábamos do libro de texto de Cilha Lourenço ou do ensino plurilingüe nos ciclos formativos da FP. Mais aqueles momentos de ilusión chocaban coa realidade presente. Aquela moza que falaba primeiro coa irmá menor e despois co pai, traballador do sector primario, facíao nun código híbrido que resultaba autenticamente esperpéntico. Non só polo sistema vocálico, nin só pola nasal en posición implosiva, senón tamén pola prosodia. Na boca daquela moza con estética moi de 2016 o esperpento era o resultado da falta de simbiose dun léxico que choca frontalmente co ritmo da fala. 

Solucionado o tema do envío urxente, a conversa telefónica dá paso a outra conversa, a de dúas persoas descoñecidas que comparten viaxe.

-He olvidado la documentación de las prácticas de empresa y debo entregarla mañana por la mañana. 

-Non te preocupes. Na Mariña as empresas de transporte fan o reparto pola mañá. Por volta das doce xa a terás nas túas mans. Iso non é un problema. É máis problema que andas despistada...
-Algo despistada estoy, si
-Estiveche no Instituto...?

-Si!

Esas últimas palabras -as do despiste e as do instituto- chamaron a atención da interlocutora. Foi como se collese confianza. Mais ao mesmo tempo, acendéuselle unha lampadiña e caiu na conta de que o interlocutor non falaba o mesmo idioma que ela fala habitualmente. Despois de que un músculo da face lle dese un lixeiro latigazo, comezou a falar de novo:

- Coñeces o Instituto...?

-Coñezo, muller, coñezo!

-Tí es profesor?

-Son

-Eu nunca te vin por alí.
-Eu tampouco che dixen que traballase alí...

Entón o léxico pasou a estar en consonancia coa prosodia e o sistema de sete vogais pasou a ter sentido e as nasais implosivas estaban dentro do sistema. E o esperpento desapareceu e nin sombra deixou.

A conversa discorreu con absoluta fluencia e falouse moito: da oferta educativa dos centros da Mariña, do paso do bacharelato aos ciclos superiores, da necesidade de complementar os ciclos con outros estudos, da importancia das prácticas nas empresas... e mesmo de política municipal nun dos concellos da súa comarca. O condutor descubriu unha persoa reflexiva, seguro que moi responsábel na experiencia laboral que acababa de ter... unha persoa con boa base académica.

A constatación desa boa base académica, a constatación de estar cunha persoa ben informada, foi o que o entristeceu.

Como é posíbel que unha persoa lista, que tivo o privilexio de ser aluna de profesorado de primeirísima división, cuxa obra sobrancea nos círculos da renovación pedagóxica, acabe derivando nun esperpento andante? 

Que merda de ambiente temos? Como as familias acabaron caendo tan baixo? Como pode ser que un sistema escolar de pacotilla acabe eclipsando o labor da mellor renovación pedagóxica?

Como se pode entender que non teñamos sangue para reaccionar e deixar de lado tanta mediocridade?

-Foi unha viaxe moi agradable! Moitas grazas!

-Moitas grazas a ti. Que teñas moita sorte!!

Mercado do Souto, en Cervo: Modelo de boas prácticas

Unha convocatoria moi fácil de lembrar. Celébrase dúas veces por mes: os domingos da segunda e cuarta semanas. Durante o inverno, estase a cuberto nun pavillón, sen preocupación por se chove ou fai vento. Na primavera saése ao exterior, á Praza do Souto, xusto no corazón da vila, e o mercado é punto de encontro de quen vai vender, de quen vai comprar, de quen vai ver o ambiente e mesmo de quen pasaba por alí ocasionalmente.

A iniciativa da Asociación Karricanta é un auténtico modelo de boas prácticas. O modelo do que hai que facer. Por cima de todo, os mercados deste tipo son beneficiosos para as persoas que acudimos como clientas, porque alí están os produtos de máxima calidade, con orixe moi localizada e moi próxima, sen conservantes químicos (que non necesitan para nada) e, ademais, ofrecidos a uns prezos xustos. Mais o beneficio é recíproco, porque o mercado de proximidade favorece o sector primario, non só polo que comercien nese momento senón porque serve de escaparate dos produtos e propicia a identificación das persoas que os teñen á venda. Non se trata só de comprar nese momento concreto, senón de coñecer a oferta e de saber a onde ir, no momento en que nos sexa necesario.

Neste contexto de modelo a seguir, celebrouse unha actividade de grandísimo valor. Referímonos ao obradoiro "Creando con papeis", unha actividade coordinada por Álex Landim, un adolescente que combina os estudos coa dedicación a traballos ocasionais cos que contribúe é economía familiar. 

Ás once e media da mañá reuniunos arredor de dúas mesiñas de plástico, saudounos, presentouse, deunos catro instrucións e púxonos a colaborar. Como a actividade nos resultaba gratificante, a maior parte das persoas que se aproximaban para ver xa se implicaban e desa maneira pasamos de media ducia a unha ducia e dunha ducia a dúas. Había alevíns e alevinas, benxamíns e benxaminas, cadetes e cadetas, e xuvenís, e plenitudes e mesmo diferentes categorias de "senionrs". O caso é que primeiro observamos e despois practicamos. E démoslle ao palique e acabamos facendo amizades.

E o máis importante: a iniciativa foi moi boa para o emisor e para a comunidade destinataria. Fixemos integración. A auténtica, por ser bidireccional. Aprendemos, pasámolo ben e contribuímos a dar visualización a unha comunidade que leva moitos anos estando presente de xeito decorativo.

En resumo: moitas grazas, Karricanta! Fixestes o que había que facer. Agora hai que continuar.

UNIVERSALISMO COS PÉS NA TERRA. MÚSICA FEITA AQUÍ EN DIÁLOGO COAS MÚSICAS DO MUNDO

Israel Arranz acompañado por Lavilson R. Monteiro, Mouhamde Sakho e Álex Landim Correia

 na entrada do Instituto Perdouro 

- Despois do recreo temos a presentación dun disco na sala de música. Vai estar Israel Arranz para darnos a coñecer o Lémbrame de Marosa Jazz Project. Se queres, podes vir co teu grupo, hai sitio suficiente.

Obviamente, aceptamos o convite de Dolores, a profesora de Música. Tíñamos previsto aprender literatura castelá partindo de poemas interpretados por grupos moi coñecidos, mas adaptámonos e pasamos a aprender dun xeito aínda moito máis interactivo: o presencial.

No comezo do acto, Dolores fala tan pouquiño como claro e rapidamente nos situamos e sabemos quen é a persoa que nos vai dar a clase especial. Israel non fica atrás e en dous minutos faise co público e mesmo os meus alumnos e alumnas -tímidos- aceptan deixar os últimos asentos e pasar á primeira fila para observar mellor.

O músico móstranos o piano e o vibráfono e explícanos a historia deste. Tamén nos fala do xilófono e da marimba e con iso xa estamos metidos en materia. El é capaz de tocar e de explicar ao mesmo tempo e nós somos capaces de o seguir. Hai sintonía.

E como hai sintonía, explícanos o proceso de edición musical. Punto por punto desde o comezo. Preprodución. Produción e Posprodución. Fálanos de interpretación musical e de enxeñaría de gravación, mais tamén  nos fala de economía. E móstranos a imaxe do resultado final: o Lémbrame.

Nese momento preguntámoslle se ten algún alumno entre os presentes e, por fortuna, tíñao. Propoñémoslle que toquen algo ao vivo, para despois podermos valorar mellor a gravación. Obviamente, nada está preparado, mais o alumno é valente e responde á chamada.

Mestre e discípulo tocan xuntos, ao vivo, diante de alumnado de 3º e 4º de ESO. As condicións acústicas moi boas. Por que? Porque non se sente nin respirar. Soan tan ben que levantan os aplausos dun público que normalmente é frío ou moi frío. Como o nome do profesor xa o sei de memoria hai varios anos, reteño o do alumno: aprendo que se chama Sergio. Teño claro que non o vou esquecer.

A seguir, escoitamos a música e visualizamos as imaxes do DVD. Despois do que se nos dixo no relatorio, estivemos moi moi atentos aos créditos e comprobamos na realidade aquilo que uns minutos antes era teoría pura.

Como o ambiente era agradábel, houbo preguntas e entón Israel Arranz falou da súa experiencia nas orquestras de verbenas. Preguntámoslle e respondeunos. Evocou os seus quince anos e a combinación dos estudos no instituto coas actuacións nas festas e lembrounos iso mesmo durante o período dos estudos universitarios. Mesmo chegamos a falar de economía.

Nós aprendemos. É case seguro que Israel tamén.

Educación en contidos e educación en valores.

Moitas grazas, Dolores.

Adelina en Morás

A de Morás é unha das catro parroquias costeiras do municipio de Xove. Está habitada desde tan antigo que documentos do século XIV lévannos á noite dos tempos de hai 1.500 anos cos pobos de orixe xermánica a entraren polo seu porto.

No século XX, Morás foi un lugar moi relevante -primeiro pola súa factoría baleeira; despois pola instalación do complexo industrial de Alúmina-Aluminio en parte do seu territorio-  e nos nosos días está poboada por dous centenares de habitantes.
Desde a mañá do día 28 de maio de 2016, no cemiterio dese lugar está colocada en lembranza de Adelina Fernández García (1958-2016) unha plaquiña que di así:

Do mar pola orela

mireina pasar

na frente unha estrela

 no bico un cantar

Os versos que compuxo Curros Henríquez para tributar homenaxe Rosalía de Castro foron tomados pola familia de Adelina para  o mesmo: recoller manifestación de cariño. Con eses versos, o día 28 de maio de 2016 entrou o noso idioma naquel recinto en que a súa presenza estaba vetada. O idioma que naquel recinto soaba oralmente nas palabras "Pai", "Mai", "Fillo", "Filla", "Neta", "Neto", "Parentes", "Xenro", "Nora", "Sobriña", "Sobriño", "Afillada" a "Afillado" carecía de representación escrita . Mais a escrita chegou e fíxoo en memoria dunha persoa que deixou fortalecer en si os restos daquela identidade oral que recollía de toda a súa estirpe anterior. Dunha persoa que se preocupou por dignificar o herdo e por entregalo ás xeracións seguintes. Para iso traballou intensamente na AMPA do Colexio dos Castros, mentres estudaban alí os seus fillos. Para iso puxo o empeño en que nos corredores do Hospital da Costa lucise unha sinalética en consonancia coa cultura nacional da terra en que está e da xente a que dá servizo. 

No momento de ser colocada a placa, varias persoas amigas e familiares recitaron poemas de recordo a Adelina. Primeiro foi o de Rosalía e despois chegaron os de Marica Campo, para acabar cuns versos de Manuel María.

Poema de Pedinche luz prestada, poemario de Marica Campo

A MÚSICA: PONTE DE DIÁLOGO CULTURAL

Albano Gonçalves nasceu em Cerva, nas terras de Vila Real, e nesse mesmo lugar -e por volta da mesma altura- nasceram Alberto Pereira e Conceição Oliveira. Albano teve de sair para Lisboa com intenção de ir a uma escola especial para pessoas cegas. Alberto e Conceição também tiveram de emigrar, neste caso na procura de emprego. O seu destino foi a Marinha mindoniense, no norte da Galiza, onde em 1994 nasceu o seu filho Marco, que já padecia cegueira.

As novas tecnologias da comunicação propiciaram um feliz acaso. Marco procurou entre as redes sociais informação referente a Albano Gonçalves e deu com a sua biografia, o seu currículo e mesmo o seu perfil de usuário das tais redes. Marco descobriu mais outro vínculo a acrescentar: a música.

O produtor e locutor do programa radiofônico Grandes Vozes do Nosso Mundo pesquisou na internet e conseguiu ouvir as músicas do integrante do grupo Notas & Voltas, fundado em 1997 no seio do Grupo Desportivo do Banco de Portugal. Só depois vieram o envio de mensagens de saudação e apresentação, as primeiras respostas, o convite para a entrevista no programa radiofónico e as propostas de colaborações futuras.

Nisso estão agora: assentando as bases dessas colaborações. Por enquanto, o Decantado já chegou ao norte da Galiza e já circula de mão em mão. O resto há de vir.

 Capa do Decantado de Notas & Voltas

 Contra-capa do disco. Títulos e origem dos temas

 Texto de apresentação dos conteúdos

"Por ir de noite", tema dedicado à Galiza

OUTRAS INFORMAÇÕES

Notas & Voltas

Marco Pereira na TVG

Biografía de Marco Pereira

Artigos de Marco Pereira

Entrevista entre ambos

Marco Pereira e Patricia Beltrán: Vasos comunicantes; cultura viva

Imaxe do momento en que Inés Pardo Parra comeza a conducir

o acto literario celebrado na Libraría Nobel. Á súa esquerda: Patricia Beltrán,

Matías Nicieza e Marco Pereira

Marco Pereira e Patricia Beltrán coñecéronse por un feliz acaso. Os dous axentes culturais coincidiron no estudio de Radio Burela, con Matías Nicieza de anfitrión. Marco ía emitir o seu Grandes Voces do Noso Mundo e Patricia Beltrán estaba visualizando e comentando o audiovisual de presentación do seu primeiro libro con Matías, que foi quen se encargou da realización do mesmo.

Marco Pereira, paradigma de discreción, entrou sen facer ruído, foi consciente de que había ambiente de traballo e meteuse directamente no estudio, onde lle deu outra voltiña ás páxinas do braille antes de que chegasen as 7 da tarde, a hora de comezo do seu programa.

Como desde a sala en que se estaba facendo a montaxe e visualización do audiovisual chegaban mostras sonoras de que non había unanimidade á hora de encaixar as pezas, Marco entendeu en que estaban traballando e quixo saber máis:

-Quen é esa muller? Vai presentar un libro.

-Vai. É unha muller de San Cibrao.

-E Matías estalle preparando unha presentación audiovisual...

-Está.

A conversa non deu máis de si, porque chegou Helena e había que se centrar na entrevista a Albano Gonçalves, o músico trasmontano assentado en Lisboa, onde dirixe Notas & Voltas, a agrupación musical formada por persoal do Banco de Portugal. 

A entrevista correu ben e o conxunto do programa tamén. E Helena marchou. E Marco non quixo marchar sen antes despedirse de Matías e sen saudar e despedirse da muller de San Cibrao.

-Encantado de coñecerte, Patricia. Oxalá teñas moita sorte co libro... O audiovisual seguro que vai ficar ben lindo.

Mais antes de que Alberto Pereira o recollese, Marco verbalizou o que levaba dentro:

-Que día é o lanzamento do libro?

-O sábado da semana próxima. O día 16.

-Eu quero ir...

-Fabuloso! Patricia vai estar encantada de que vaias.

E Marco foi. E escoitou a intervención de Matías. E escoitou a lectura que dun fragmento fixo unha amiga da autora. E escoitou as palabras de Patricia e as de moitas das persoas que alí estaban e que estaban á espera das dedicatorias nos seus exemplares. E aínda máis: Marco reencontrouse cunha súa ex-profesora, que tamén tiña sido ex-profesora de Patricia e o ambiente fíxose moi familiar.

-Oes, moito me gustou o acto.

(...)

-Oxalá puidese eu ler o libro. Agora estou intrigado.

Cumprir ese desexo non era difícil. Só habería que abusar un pouco da confianza coa autora. E a autora deixou abusar da confianza e facilitoulle o libro en formato lexible polo computador de Marco. 

Deste xeito, a obra dunha axente cultural da Mariña chegou a outro axente cultural da Mariña durante a tarde do día 29 de abril e nesa mesma tarde comezou o proceso de lectura, apoiado nunha voz metálica de computador.

Nesa mesma noite tivemos as primeiras impresións:

-Amigo, estouno pasando como un anano. Hai unha cousa... Esta moza... a pregunta sobra, porque é  vida dela.

Eu xa pillei certas cousas. Esta Valentina comezou a traballar nun xeriátrico, nunha residencia de maiores, e ali atopou unha señora -unha tal Leonor; unha señora cun semblante serio; unha señora que non lle daba moita conversa (o único que fixo foi mostrarlle unhas fotografías; pouco máis lle fixo); até que as dúas comezaron a falar e Valentina comezoulle a contar a historia da súa vida.

Faloulle dos últimos anos do bacharelato. Ela sentía que non era guapa; era unha nena acomplexada, porque -claro- vía as súas amigas que tiñan éxito cos rapaces... mesmo nunha festa viviu unha situación un tanto bochornosa, porque unha amiga dábado todo cun rapaz, a outra con outro... e ela... nada! Máis tarde, en El Salvador, coñeceu un rapaz, o guitarrista da banda de Alejandro Sanz, e quedaron para cear...

Agora estou no momento en que o rapaz a convida a acompañalo durante a xira, primeiro por Guatemala e despois por México.

(...)

-Que che parece?

(...)

-Eu realmente estou "flipando".

E esas impresións reforzáronse uns minutos máis tarde:

-Estou meténdome na historia dunha maneira que é impresionante. É impresionante! Ademais é un libro que creo que se le bastante rápido. Seguramente... Vou ter outras cousas que facer... mais estoume enganchando. E non me gusta iso. A ver se non o vou acabar de ler enteiro até a madrugada!

Temos a certeza de que Patricia Beltrán entendeu perfectamente o abuso de confianza. Se non tivese sido así, na presentación da libraría Nobel ficoulle ben clariño, porque Marco Pereira situouse nun ladiño da tribuna e contou o que tiña para contar. E o público aplaudiu, porque viviu unha magnífica xornada de animación á lectura.

Vasos comunicantes. Cultura viva.

O cineasta Licínio de Azevedo en Burela

O cineasta Licínio de Azevedo naceu no Brasil xustamente cando o século XX cumpría a súa primeira metade. Con menos de trinta anos, viaxou para Moçambique e asentouse naquel país, onde entrou no Instituto Nacional de Cinema e desde esta institución mantivo estreito contacto cun dos grandes, o francés Jean-Luc Godard, e comezou a labrar a súa vasta produción cinematográfica.

Licínio de Azevedo retratado por Bruno Almeida para o Público

Antes destes días nada sabíamos nin da súa biografía nin do seu currículo, mais afortunadamente entrou nas nosas vidas. Porque estivo en Burela? Non exactamente. Mais a súa obra si. E a maneira en como chegou a súa obra a Burela é ben interesante. Mesmo podería dar para que Licínio de Azevedo nos fixese unha nova longametraxe. Tal vez algún día.

Silvera Vicente de Oliveira coa profesora Belén López e coa fotógrafa Lucía Rivas

A protagonista desa historia real -que podería dar para versión cinematográfica- chámase Silvera Vicente de Oliveira e naceu na Ribeira da Barca, situada na parte meridional da illa de Santiago de Cabo Verde, hai pouco máis de 17 anos, dos que a metade xa os leva con nós nun porto pesqueiro do Cantábrico galego.

A moza caboverdiana tennos contado de viva voz moitas e moi interesantes historias protagonizadas pola súa familia desde a xeración dos bisavós, mais ningunha tan impactante como a da súa viaxe de emigración ao continente europeo, con parada obrigatoria na cidade de Dakar. E agora, alén de contar oralmente, tamén nos conta por escrito, e estase facendo unha moi boa lectora. Tanto que é unha delicia comprobar diariamente como avanza, tanto na comprensión como na expresión. Unha fermosa épica.

Se xa nos encantou ver un exemplar de Mulleres caboverdianas na Mariña (a tese da antropóloga Luzia Oca) nas mans dunha destinataria ideal como Silvera é, non nos resultou nada menos chamativo que ela mesma nos recomendase a visualización de Virgem Margarida, un filme que dirixiu en 2012 Licínio de Azevedo. "Vouche pasar a ligazón para que o vexas. A min recomendoumo o meu primo e xa o vin varias veces", enfatizaba Silvera.

Afortunadamente, agora somos nós a dicir o mesmo: "aquí está a ligazón. A nós recomendóunolo Silvera e xa o vimos varias veces. Despois non digan que non fomos xenerosos. Tan pronto soubemos da fonte de coñecemento, xa a compartimos". 

E que coñecemento!

Obrigado, Licínio! Obrigado, Silvera!

CULTURA QUE UNE

Vídeo con reportaxe fotográfica realizado pola profesora Maria Adelaide Jordão Costa

Crónica de Marco Pereira Oliveira

A Casa Museo Manuel María acolleu no día 9 de abril de 2016 unha reunión de traballo no seo da iniciativa Cultura que Une na que participaron a Fundación Vicente Risco, a Tertúlia Araújo Correia, a Livraría Traga-Mundos de Vila Real e Ponte nas Ondas, xunto con profesores e profesoras a título individual.

Unha desas persoas a título individual fun eu, que tiven a oportunidade de visitar a Casa de Hortas -sede da Fundación Manuel María- e de asistir ao encontro.

Neste foro falouse, entre outras cousas, sobre futuros intercambios entre as escolas galegas e portuguesas dentro do eixo literario de Manuel María e Miguel Torga.

Confeso que foi un encontro moi especial no cal eu puiden partillar con outras persoas tanto galegas como da terra transmontana algúns temas diversos como a actualidade política. Tamén falamos do labor que no programa Grandes Voces do Noso Mundo realizamos Helena Valle e eu aos micros, Mónica Palacios como encargada do blogue; e aínda outras persoas colaboradoras en materia de produción.

Levo comigo un grandísimo recordo do día de hoxe e espero poder participar noutro encontro semellante porque neste tipo de encontros apréndense moito.