Dous estudantes do IES Perdouro conseguen o Premio Extraordinario ao
Esforzo e a Dedicación na etapa do Ensino Secundario
O xornalista Marco Pereira, a fotógrafa Lucía Rivas e os estudantes
universitarios Edilson S. Tavares e Érica Gomes Mendes teñen novos compañeiros
que se valen do esforzo e a superación para encarar con éxito a formación
académica, neste caso co apoio da iniciativa educativa de atención á
diversidade Modelo Burela. Na convocatoria correspondente ao curso 2021-2022
acaban de conseguir estes premios outorgados pola Consellería de Educación dous
estudantes que integraban unha lista de sete aspirantes do mesmo centro
educativo, que sitúa outro aspirante no posto 21º (o primeiro que xa non está
recompensado cos 1.000 euros de dotación).
Para alén do enorme mérito dos estudantes con premio e de todos os compañeiros
que conseguiron alcanzar a titulación de ESO, neste caso concreto o éxito
débese á interacción de varios axentes internos e externos á escola. Dentro do
propio centro educativo, teñen un papel destacado a profesora María José Andión
Fontenla, por ter sido a primeira Xefa de Estudos que fixo un enorme esforzo
para a reorientación dos recursos humanos disponíbeis na dirección dunha
atención á diversidade realmente inclusiva; e a profesora María José Pardiñas,
que foi capaz de manter esa atención primeiro na Xefatura de Estudos e despois
na Dirección do centro educativo. Fóra do ámbito escolar, teñen especial
protagonismo neste éxito os servizos sociais municipais (coordinados por Conchi
Pernas Díaz) e do centro de saúde (coordinados por Minda Lusquiños), polo seu apoio
constante ás familias dos mozos e mozas en risco de exclusión e pola decisiva
colaboración á hora de preparar os informes individualizados de cada unha das
candidaturas ao premio.
Atención á diversidade
No momento presente, case todos os centros educativos reciben alumnado que
presenta problemas para o avance curricular por tres grandes razóns: as
limitacións socioculturais (a falta de medios no ámbito familiar), a escolarización
desaxustada (absentismo ou desfase curricular) e as condicións de saúde ou
funcionais. Para facer esta atención á diversidade, o Modelo Burela propón unha unha alternativa marcada
por catro características básicas: 1) unha singular organización horaria que
combina a atención ao alumnado dentro e fóra dos grupos de referencia; 2) unha
metodoloxía didáctica con grande peso da avaliación inicial, que sempre parte
do nivel que presentan os alumnos e alumnas, sen perder o currículo oficial
como referencia a alcanzar nun período de entre dous e catro cursos; 3) o apoio
constante con material escolar e na interlocución cos servizos sociais; e 4) a
superación das barreiras artificiais en materia lingüística interpostas polo
sistema educativo.
Aínda que non sempre resulte posíbel ofrecer todas estas facilidades ao
alumnado, mesmo unha aplicación parcial do sistema contribúe decisivamente para
que os estudantes teñan posibilidades de alcanzar o éxito académico.
Chamada de atención para as próximas convocatorias
Estes 20 premios outorgados pola Consellaría de Educación a case un
centenar de solicitudes permiten ver a parte superior dun grande iceberg e o
reto está en que este se faga máis emerxente. A invisibilización de parte do
alumnado con especiais condicións persoais e de historial escolar provoca que existan casos de éxito en que non
se solicita este recoñecemento institucional dotado con diploma e premio
económico de 1000 euros. Por iso é necesaria unha modificación das bases, que
fan moi difícil a presentación das solicitudes ao centrar o proceso nunhas
familias (que normalmente presentan un déficit de colaboración na educación dos
seus fillos e fillas ou carecen das ferramentas necesarias para formular as
peticións).
INFORMACIÓN COMPLEMENTAR
LIGAZÓN PARA A RESOLUCIÓN:
http://www.edu.xunta.gal/portal/sites/web/files/anunciog0655-121222-0002_gl.pdf
PROGRAMAS de RADIO
1)
https://proxectoneo.blogspot.com/2021/02/proxecto-neo-30810-radio-milladoiro.html Programa de radio en que Yorel Ladra fala sobre
o premio Trapero Pardo e Ádila Pereira fai a lectura dunha carta de amor.
2)
https://proxectoneo.blogspot.com/2022/05/proxecto-neo-34911-yorel-ladra.html
Yorel Ladra presenta a iniciativa
audiovisual A Voz das Letras.
COLABORACIÓN CON
OUTRAS ENTIDADES
3)
http://www.crtvg.es/tvg/a-carta/gurriaran?t=680.
Audiovisual emitido pola TVG no día 17 de maio de 2022 como homenaxe a
Florencio Delgado Gurriarán. Unha mostra da colaboración do Modelo Burela con
outras entidades sociais, neste caso un medio de comunicacion.
4)
https://www.youtube.com/watch?v=yMuzzHruzZU&t=72s.
Aquí medra o galego. Colaboración co Consello da Cultura Galega.
5)
https://www.youtube.com/watch?v=TREhLstiwnM&t=7s.
Colaboración con Nós TV sobre neofalantes.
6)
https://www.youtube.com/watch?v=PMdeUM0qi0M&t=26s.
Colaboración coa Secretaría Xeral de Política Lingüística, dentro da iniciativa
21 días co galego. A Atención á Diversidade Modelo Burela é protagonista deste
espazo audiovisual.
7)
https://cadenaser.com/programa/2020/10/10/a_vivir_que_son_dos_dias/1602331108_578112.html
Aspirantes ao premio ao esforzo son protagonistas do A Vivir que son dos días,
de Javier del Pino (Cadena Ser)
EXPLICACIÓN EN
REVISTAS DE PEDAGOXÍA
8)
https://www.edu.xunta.gal/eduga/1112/proxeccions/modelo-burela-atencion-diversidade
9)
https://rge.gal/paper/a-intervencion-educativa-modelo-burela/
ESTUDOS ESPECIALIZADOS
BIBLIOGRAFÍA XERADA
Basanta
Val, Alicia. 2021. Educación dos caboverdianos e caboverdianas en Burela:
integración, formación e abandono escolar.TFGTraballo presentado na
Facultade de Formación do Profesorado da Universidade de Santiago de Compostela
para a obtención do Grao en Mestre/a de Educación Primaria.
Bermingham,
Nicola. 2021. Language Ideologies and Transnational Migration: A Study of
Cape Verdeans in Galicia. Languages 6:99. https://doi.org/10.3390/languages6020099
DePalma,
Renée, and Antía Pérez-Caramés. 2018. Galician Migrations: A Case Study of Emerging
Super-Diversity. Edited by Renée De Palma and Antía Pérez-Caramés. Berlin:
Springer.
Gil
Cordido, Sara. 2020. Historias de la comunidad caboverdiana en Burela. De
los dez graozinho di terra a la costa gallega. TFM en Periodismo Avanzado.
Reporterismo presentado na Universidade Blanquerna – Ramon Llull, Barcelona.
López Vale, Aida. 2011. “Aplicación da metodoloxía do
"modelo Burela" no Vicedo: un novo éxito desta estratexia
normalizadora”, in Lingua e sanidade, VII Xornadas sobre lingua e usos
(2011. A Coruña), Xesús M. Mosquera Carregal (ed.). A Coruña: Universidade da
Coruña, 2011, p. 159-167. ISBN: 978-84-9749-479-3
Martínez García, María. 2021. Voces ausentes no
currículo: unha análise crítica a través da poboación caboverdiana de Burela.
TFM de Psicopedagoxía presentado na Facultade de Ciencias da Educación da
Universidade da Coruña.
Penabade,
Bernardo. 2011. "A normalización lingüística na sanidade: a estratexia
"modelo Burela", in Lingua e
sanidade, VII Xornadas sobre lingua e usos (2011.
A Coruña), Xesús M. Mosquera Carregal (ed.). A Coruña: Universidade da Coruña,
2011, p. 149-157. ISBN: 978-84-9749-479-3
Tomado de: http://ruc.udc.es/bitstream/2183/8891/1/CC121art11.pdf
Penabade, Bernardo. 2011. “Ricardo Carvalho Calero: planificador da língua
galega”, in Ricardo Carvalho Calero:
ciencia, literatura e nación, 2011: 147-156. ISBN: 978-84-9749-475-5.
Penabade,
Bernardo. 2018. “The Neo Project: An Educational Radio Program to Promote
Social Cohesion”, in DePalma, Renée, and Antía Pérez-Caramés. 2018. Galician
Migrations: A Case Study of Emerging Super-Diversity. Edited by Renée
DePalma and Antía Pérez-Caramés. Berlin: Springer.
San José Ovejero,
Natalia. 2021. Los centros educativos como contenedores culturales. La
creación de un proceso innovador de participación de la comunidad escolar en el
conocimento. Máster Universitario en Formación del Profesorado de
Educación Secundaria Obligatoria y Bachillerato, Formación Profesional y
Enseñanza de Idiomas. Universidad Nebrija.
ESTUDOS
EN REALIZACIÓN
FOLGUEIRA,
D.: Developing Cultural Integration trought languages. A study of Burela Model
in a Multilingual Galician Port. (Univ. Londres)
REDES SOCIAIS
ESPECÍFICAS
Blogue do programa: www.modeloburela.blogspot.com
Perfil de Facebook: https://www.facebook.com/modeloburela/
Blogues dos
programas: www.proxectoneo.blogspot.com
e www.grandesvozes.com
Perfís de Facebook: https://www.facebook.com/proxecto.neo.3 (perfil); https://www.facebook.com/groups/proxectoneo/ (grupo); https://www.facebook.com/proxectoneoenfotos/ (crónica fotográfica)
https://www.facebook.com/vozesmundo/
Perfil de Twitter: https://twitter.com/ProxectoNeo
Perfil de Instagram: https://www.instagram.com/proxectoneo/
Radio á carta:
Proxecto Neo:
https://www.ivoox.com/podcast-podcast-proxecto-neo_sq_f1131749_1.html
Grandes Vozes: https://www.ivoox.com/en/podcast-grandes-vozes-do-nosso-mundo_sq_f1139260_1.html
Proposta reivindicativa do Modelo Burela de Atención á
Diversidade
O Modelo Burela de Atención á Diversidade
implica cambios tanto na metodoloxía didáctica (dentro das aulas) como na xestión
dos centros en materia de organización dos recursos humanos.
Estes son os puntos principais da metodoloxía
didáctica:
1.- Aplicación dun protocolo de
atención durante a acollida ao centro, co obxectivo central de evitar unha
situación de bloqueo.
2.- Avaliación inicial durante un período
mínimo dunha semana e realizado, sempre, na lingua inicial do alumno ou nunha
lingua coa que tivese algún contacto escolar (castelán, francés ou portugués) e
con contidos relacionados co país de procedencia.
3.- En función da avaliación inicial tanto
de nivel como de actitude, inclusión en curso e grupo; e comunicación cos
servizos sociais, se fose o caso (moi especialmente en relación con
alimentación, sanidade e documentación burocrática).
4.- Durante un período transitorio (como
mínimo dun curso), combinación da atención específica coa inclusión en grupos
de referencia.
5.- Aplicación dunha adaptación curricular
específica para alumnado estranxeiro, partindo de contidos universais
(Matemáticas e Coñecemento do Medio Natural e Social) procurando sortear as
barreiras lingüísticas.
Xunto coas estratexias de tipo didáctico, para
que unha Atención á Diversidade sexa recoñecida como Modelo Burela resultan imprescindíbeis tamén estas medidas organizativas
e de xestión:
1.- Que a dirección do centro a recoñeza e
a teña en conta na distribución dos recursos humanos e na programación das
actividades complementarias.
2.- Que, como mínimo, se lle dedique -a
tempo parcial- un mínimo de dous docentes con plurilingüismo activo (un para o
ámbito social e outro para o ámbito científico).
3.- Que unha desas persoas teña tamén
dedicación tutorial específica tanto para o alumnado como para as súas
familias.
4.- Que a Comisión Pedagóxica aprobe as
propostas dos diferentes seminarios para consensuar uns criterios de avaliación
e promoción que teñan en conta os puntos de partida e as metas alcanzadas por
este alumnado.
