TESOUROS DO VALADOURO

Chámase Xosé Luís Fernández Rivera. É de Santa Cruz do Valadouro e traballa como veterinario en Lourenzá, onde participa na Asociación Patrimonio Laurentino.

Por iniciativa súa, o idioma galego -na versión escrita- entrou no cemiterio de Santa Cruz. Foi en 2007, nunha plaquiña dedicada a seu pai e a súa  mai.

Durante a inauguración da Exposición Palabra e Memoria na Escola de Arroxo, comprometeuse a facer unha actualización da información sobre o uso do noso idioma. Así o fixo e comprobou que as súas palabras estiveron en soidade durante dez anos. En 2017 foron acompañadas polas doutra familia.

Freguesía

Total familias

Uso do galego

Data da 1ª

Inscricións de propiedade

Data de revisión

Autoría da revisión

SANTA CRUZ

120 (aprox.)

2

2007

0

01/06/23

Xosé Luís F. Rivera

Cemiterio de Santa Cruz do Valadouro. A placa colocada no ano 2007
por Xosé Luís F. Rivera complementa a primeiro inscrición feita en honra de seus avós paternos. 

LEMBRANZA DE ADELINA FERNÁNDEZ GARCÍA (2016-2023)

Epitafio en recordo de Adelina Fernández García (1958-2016). Licenciada en Ciencias Químicas,
traballou na área de xestión administrativa do Hospital da Mariña. Por iniciativa súa, puxéronse en
idioma galego a rotulación interior e os menús.

Cúmprense sete anos (2016-2023) desde que Adelina Fernández García, activista da cultura galega, descanse para a eternidade no cemiterio de Morás. Por iniciativa da súa familia, en data de 28 de maio de 2016, entrou naquel recinto o idioma galego escrito e fíxoo cun fragmento do poema que Manuel Curros lle dedicou a Rosalía de Castro. 

Neste mesmo mes de maio de 2023, o filólogo Sergio Rivas Insua visitou o cemiterio de Morás e realizou unha visualización seguindo as indicacións do Modelo Burela. Sete anos despois, a inscrición de lembranza a Adelina aínda non se converteu en referente para outras novas. Temos claro que ese momento chegará.

Este é o panorama presente en Morás:

Freguesía

Total familias

Uso do galego

Data da 1ª

Inscricións de propiedade

Data de revisión

Autoría da revisión

MORÁS

44

1 (2 %)

2016

0

28/05/23

Sergio Rivas Insua

Esta é a información que lle dedicamos ao día seguinte de ser colocada a lápida (29/05/2016): clique aquí

Nos primeiros minutos deste vídeo aparece Adelina Fernández García explicando as iniciativas normalizadoras que realizou no Hospital da Mariña.

A LINGUA DO NENO CANTOR

Na estrada da Coruña, tomando á esquerda pouco depois do polígono do Tambre (a pouca distancia de Sigüeiro), está unha das freguesías do rural de Santiago de Compostela: Nemenzo, topónimo do gosto de Eduardo Pondal.

No adro da igrexa de Nemenzo descansa o Neno da Pedra, que tamén é coñecido como o Neno Cantor. De cariña redonda, con expresión de moita viveza e un leve sorriso picarón, tan ilustre rapaciño xa anda polos 830 anos, repartidos entre dous asentamentos: o primeiro na catedral de Santiago, onde o colocou o Mestre Mateo, e o segundo a aldea da Pedra -en Nemenzo- para onde foi levado pouco depois de 1600.

O pobre Neno da Pedra estaba triste porque todas as palabras que ouvía das súas numerosas visitas terminaban por fuxir co vento. Agora non esconde o sorriso; a tendencia mudou. As palabras do seu idioma están escritas sobre a pedra e non escapan. El mesmo é capaz de as ler, mesmo estando sentado na base do cruceiro.

Seis familias tomaron a batuta e marcan tendencia restauradora desde os panteóns do cemiterio local. Esta é a panorámica que o Modelo Burela documentou no mes de setembro do ano pasado:

Freguesía

Total familias

Uso do galego

Data da 1ª

Inscricións de propiedade

Data de revisión

Autoría da revisión

NEMENZO

120

6  (5 %)

En estudo

0

17/09/22

Modelo Burela

As inscricións funerarias do cemiterio de Nemenzo, situado no lugar da Pedra, en pleno adro da igrexa de Santa Cristina, mostran a tendencia emerxente do uso do idioma galego neste ámbito. 

PALABRA E MEMORIA NAS OIRAS (ALFOZ)

As Oiras é unha freguesía do concello de Alfoz. Está situada entre Figueiras (de Mondoñedo) e Lagoa, Adelán e O Pereiro, no mesmo termo municipal. Agora mesmo conta con pouco máis de 50 habitantes distribuídos en 15 aldeas diferentes.

O profesor Carlos Fraga Celeiro visitou o cemiterio e fixo a recollida de información seguindo as indicacións do Modelo Burela.

Estes son os resultados:

Freguesía

Total familias

Uso do galego

Data da 1ª

Inscricións de propiedade

Data de revisión

Autoría da revisión

AS OIRAS

64

5  (8 %)

En estudo

0

27/05/23

Carlos Fraga

                             Inscricións dedicadas a Xusta de Río e Manuel Carreiras. Están no cemiterio 

                             das Oiras, en Alfoz. A fotografía foi tomada por Carlos Fraga.

PALABRA E MEMORIA: Información de Parga e outras parroquias de Guitiriz

 

Identificación de propiedade dun dos panteóns do cemiterio parroquial 
de San Breixo (Guitiriz).

Este excelente epitafio está localizado no cemiterio parroquial de San Breixo (Guitiriz). Unha vez que mudou a tendencia, cada mes aparecen novas inscricións feitas en idioma galego. 

Con motivo do estudo realizado por Raúl Río nos Vilares, a iniciativa Modelo Burela realizou un traballo de visualización noutras parroquias do termo municipal de Guitiriz. Damos a coñecer agora ao público os resultados obtidos nas visitas a San Breixo, Parga e Tras-Parga.

Animamos a nosa audiencia a participar nesta tarefa colaborativa e reiteramos a nosa disposición para publicar os dados estatísticos doutros lugares.

Parroquia

Total familias

Uso do galego

Data da 1ª

Inscricións de propiedade

Data de revisión

Autoría da revisión

SAN BREIXO	69	2  (2'9%)		1	23/04/23	Modelo Burela
PARGA	214	9 (4%)			23/04/23	Modelo Burela
TRAS-PARGA	133	2 (1'5%)			23/04/23	Modelo Burela

Palabra e Memoria: Información das freguesías do termo municipal de Friol

 

 

Parroquia

Total familias

Uso do galego

Data da 1ª

Inscricións de propiedade

Data de revisión

Autoría da revisión

 

ANAFREITA	122	0			2019	XEMA
ANXERIZ	170	1			2019	AURORA
BRÁ	76	6			2019	AURORA
CARBALLO	98	5			2019	ESPIÑO
CARLÍN	40	0			2019	AURORA
COTÁ	62	0			2019	MAR E MARCELO
FRIOL	220	7			2019	LOLI
GUIMAREI	33	0			2019	CONCHA
GULDRIZ	26	0			2019	LOLI
LAMAS	34	0			2019	ANA HERMIDA
LEA	58	3		1	2019	ANA HERMIDA
MADELOS	28	0			2019	ANA HERMIDA
MIRAZ	153	0			2019	AURORA
NARLA	110	3			2019	CONCHA
NODAR (SAMEDE)	153	4			2019	LOLI
O PACIO	209	0			2019	ISABELLE
OUSÁ	394	2			2019	MAR E MARCELO
PRADO	0				2019	ANA CASTRO
RAMELLE	54	1		1	2019	ANA HERMIDA
ROCHA	53	0			2019	ANA HERMIDA
ROIMIL	97	1			2019	LOLI
SAN CIBRAO DE PREGACIÓN	39	1			2019	LOLI
SAN MARTIÑO DE CONDES	596	7			2019	ANA CASTRO
SANTALLA DE DEVESA	212	3			2019	MAR E MARCELO
SEIXÓN		2			2019	XEMA
SEOANE DA PREGACIÓN	176	2			2019	ISABELLE
SERÉN	34	4		1	2019	LOLI
SILVELA	63	0			2019	ESPIÑO
TRASMONTE	262	0			2019	AURORA
VILAFIZ	87	0			2019	LOLI
VILALVITE	168	1			2019	JESÚS
XIA	134	3		2	2019	LOLI